Unplug!

Η Σιμπίλ Σαν Ζιρόν (Sybille Saint Girons) και ο Μάθιου Σλέιτερ (Matthew Slater) έχουν την τιμή να μοιράζονται μαζί σας αυτό το διασκεδαστικό και ενεργητικό παιχνίδι που οι ίδιοι δημιούργησαν τον Αύγουστο του 2012.

Προτείνουν να παίξετε μια φορά πριν το δείξετε σε άλλους, και θα εκτιμούσαν να καταγράψετε και να μοιραστείτε μαζί τους τις εντυπώσεις σας.

Στόχοι

Αυτό το παιχνίδι είναι σχεδιασμένο ώστε οι συμμετέχοντες να γνωρίσουν:

• πώς επηρεάζονται οι συναλλαγές από τη διαθεσιμότητα του χρήματος
• πώς το σύστημα συναλλαγών επηρεάζει την ατομική και συλλογική συμπεριφορά
• το αναπόφευκτο αποτέλεσμα της χρήσης τού χρέους ως χρήμα
• πώς ο έλεγχος της προμήθειας του χρήματος μπορεί να στραγγίξει μια τοπική οικονομία
• πώς συνδέεται ή όχι το χρήμα με την πραγματική αξία των πραγμάτων
• πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη νοημοσύνη μας για να κάνουμε τις προθέσεις μας πραγματικότητα

Συμμετέχοντας ενεργά σε μια προσομοίωση αγοράς, οι συναλλασσόμενοι αντιλαμβάνονται τη διαφορά μεταξύ διαφορετικών συναλλακτικών συστημάτων, κι έτσι ενισχύονται οι μαθησιακοί στόχοι. Το παιχνίδι είναι έτσι σχεδιασμένο ώστε να απαιτούνται ελάχιστα υλικά, αλλά είναι χρήσιμο να υπάρχει ένας βοηθός συντονιστή καθώς και να εφαρμόζεται πρώτα το προτεινόμενο σενάριο. Παρακαλώ κρατήστε σημειώσεις των αποτελεσμάτων εδώ και μοιραστείτε τις μαζί μας για να βοηθήσετε στην έρευνά μας.

Βασικές συστάσεις

Συστήνεται να γίνουν τα εξής:

• Παίξτε τουλάχιστον μια φορά με έναν εκπαιδευμένο συντονιστή πριν γίνετε οι ίδιοι συντονιστές.
• Είναι καλύτερο να υπάρχουν 2 συντονιστές.
• Κάντε μια ανασκόπηση στις γνώσεις σας για το νομισματικό σύστημα ώστε να μπορείτε να απαντάτε σε ερωτήσεις.
• Προσέξτε το συναισθηματικό σοκ που μπορεί να προκληθεί από την κατανόηση του σημερινού μας νομισματικού συστήματος.
• Μοιραστείτε τις μετρήσεις σας χρησιμοποιώντας είτε αυτή τη φόρμα Google, είτε μέσω email.
• Ζητήστε υποστήριξη πριν το οργανώσετε.
• Μοιραστείτε τα αποτελέσματά σας μαζί μας.

Αριθμός παικτών

Από 10 παίκτες και άνω.

Χρόνος

1 ώρα, τουλάχιστον για το προτεινόμενο σενάριο (εξαρτάται από το πόσο θα διαρκέσει η συζήτηση).

Στόχος κάθε παίκτη

Να μαζέψει όσο το δυνατόν περισσότερα γλυκά ανταλλάσσοντας κάρτες με σκοπό να φτιάξει καρέ (π.χ. 4 ντάμες, 4 βαλέδες κλπ).

Υλικά

1. κάρτες (τραπουλόχαρτα) – ο αριθμός τους εξαρτάται από τον αριθμό των παικτών:
   • μέχρι 20 παίκτες: [αριθμός παικτών] + 4, (π.χ. για 10 παίκτες πάρτε 14 καρέ, άρα 56 κάρτες σύνολο)
   • μέχρι 50 παίκτες: [αριθμός παικτών] + 6,
   • μέχρι 100 παίκτες: [αριθμός παικτών] + 8,
   • πάνω από 100 παίκτες: [αριθμός παικτών] + 10.
2. Σύμβολα ανταμοιβής: καραμέλες, φιστίκια ή γλυκά σε ένα μεγάλο μπολ σαν ανταμοιβή για τα καρέ που πραγματοποιούνται από τους παίκτες στα πλαίσια της ανταλλαγής.
3. Ένας εθελοντής για ταμίας.
4. Χαρτί και στυλό για τον τραπεζίτη ώστε να καταγράφει τα ονόματα των δανειστών.
5. Φόρμα σημειώσεων για να καταγράφονται τα δεδομένα των γύρων τού παιχνιδιού (αριθμός παικτών, αριθμός καρτών σε κυκλοφορία, αριθμός συναλλαγών ανάλογα με το τύπο τού συστήματος, αριθμός των καρέ που πραγματοποιούνται…).
6. Χρονόμετρο.
7. Τραπέζι.
8. Μικρόφωνο, αν είναι δυνατόν (ή κουδούνι).
9. Για το γύρο “αμοιβαίας πίστωσης”: [αριθμός παικτών] + 3 πορτοφόλια “αμοιβαίας πίστωσης”, με τη μορφή βραχιολιών, και αντίστοιχα κλιπς με τα οποία γίνεται η σήμανση τής χρέωσης/πίστωσης. Μπορείτε να τυπώσετε πορτοφόλια “αμοιβαίας πίστωσης” από αυτό το αρχείο. Παραδείγματα εφαρμογής εδώ και εδώ.
10. Για τους γύρους που περιέχουν χρέος, παραστατικό χρήμα κλπ: τουλάχιστον 3 x [αριθμός παικτών] πράσινα κομμάτια χαρτιού (χρησιμεύουν ως χαρτονομίσματα).

Προετοιμασία

• Διαλέξτε το σενάριο που θα παιχτεί. Αυτό περιλαμβάνει τους γύρους τού παιχνιδιού και τη σειρά τους (αντιπραγματισμός, σπάνιο νόμισμα κλπ).
• Συγκεντρώστε τα απαιτούμενα υλικά.
• Προετοιμάστε το τραπέζι και πάνω του το μπολ με τα γλυκά.
• Εκπαιδεύστε έναν εθελοντή για ταμία. Ο ρόλος του είναι να καταγράφει την παραγωγή: ανταμείβει (με γλυκά) τους παίκτες που του παραδίδουν καρέ και τους ξαναδίνει τυχαίες κάρτες. Σε κάθε γύρο ο ταμίας μετράει τον αριθμό των γλυκών που έχει ο κάθε παίκτης.
• Μετρήστε των αριθμό των παικτών και ανακατέψτε τον κατάλληλο αριθμό καρτών. Καλό είναι να έχετε προετοιμάσει στην άκρη κάποιες επιπλέον κάρτες σε περίπτωση που προκύψουν νέοι παίκτες ή που οι υπάρχοντες παίκτες αγοράσουν πάρα πολλές κάρτες.

Εξήγηση των κανόνων τού παιχνιδιού

Οι παίκτες είναι χωρικοί που θέλουν να χτίσουν σπίτια. Ένα σπίτι χτίζεται με ένα καρέ όμοιων καρτών, μπορεί κάθε κάρτα να αντιπροσωπεύει έναν τοίχο. Κάθε παίκτης ξεκινάει με 4 τυχαίες κάρτες τις οποίες ανταλλάσσει με τους γείτονές του προκειμένου να φτιάξει ένα πλήρες καρέ. Όταν χτίζεται ένα σπίτι, ο παίκτης πηγαίνει στον ταμία ο οποίος καταγράφει το κτίσμα του. Ανταλλάσσει το καρέ του με 4 τυχαίες κάρτες και ένα γλυκό. Αυτός είναι ο βασικός μηχανισμός για κάθε γύρο.
Ο ίδιος μηχανισμός παίζεται σε κάθε γύρο. Αλλάζουν μόνο τα μέσα ανταλλαγής. Μετά από κάθε γύρο θα παρατηρήσουμε τι συνέβη αντικειμενικά (μετρώντας τα γλυκά που αποκτηθήκαν) και υποκειμενικά (ρωτώντας για σκέψεις και συμπεράσματα). Στο τέλος, θα συγκρίνουμε τους διαφορετικούς γύρους.

Δυναμική τού παιχνιδιού

Κάθε γύρος διαρκεί περίπου 20 λεπτά και αποτελείται από τα ακόλουθα στάδια:

1. Εξηγούνται οι νέοι κανόνες σε κάθε γύρο τού παιχνιδιού.
2. Μοιράζονται οι κάρτες και τα κατάλληλα μέσα ανταλλαγής.
3. Ξεκινάει η φάση τής ανταλλαγής (13 λεπτά):
   α. Οι παίκτες ανταλλάσσουν κάρτες χρησιμοποιώντας το παρεχόμενο μέσο.
   β. Όταν μαζευτούν 4 όμοιες κάρτες, ο παίκτης πηγαίνει στο ταμείο, δίνει το καρέ του, παίρνει 4 νέες κάρτες και ένα γλυκό.
   γ. Το παιχνίδι συνεχίζεται.
4. Γίνεται εκκαθάριση στο ταμείο.
5. Μαζεύονται οι κάρτες που έχουν απομείνει.
6. Υπολογίζονται και καταγράφονται τα δεδομένα ενημερώνοντας τους παίκτες.
7. Ζητείται η αποπληρωμή των χρεών (για όποιους γύρους προβλέπεται).
8. Επιστρέφονται τα μέσα ανταλλαγής (αν υπάρχουν).
9. Συζήτηση κοινή για όλους τούς γύρους:
   Τι συνέβη; Πώς νιώσατε;
   Ήταν εύκολο; Δύσκολο;
   Άνετο; Αγχωτικό;
   Πού είχατε επικεντρώσει (στους ανθρώπους, στις κάρτες, στα χρήματα…);

Προτεινόμενο σενάριο – 1 ώρα

Γύρος 1ος: Ανταλλαγή (1 κάρτα = 1 κάρτα)
Οι παίκτες πρέπει να κάνουν ανταλλαγές: 1 κάρτα για 1 κάρτα.
Οι παίκτες μπορούν να δέχονται μόνο κάρτες που ταιριάζουν σε μια κάρτα που ήδη έχουν (αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να βοηθούν ο ένας τον άλλον κάνοντας ανταλλαγές που ωφελούν μόνο ένα συμμετέχοντα).
Στο τέλος του γύρου μετρούνται τα γλυκά που μαζεύτηκαν.
Κοινή συζήτηση για όλους τους γύρους + ειδική συζήτηση:
Στις ανταλλαγές που κάνατε βγαίνατε και οι δυο κερδισμένοι; Κάνατε κάποια “θυσία” για να βοηθήσετε στο χτίσιμο ενός σπιτιού;
Τι θα κάνατε αν οι κάρτες δεν είχαν την ίδια αξία: θα ανταλλάσσατε 1 βασιλιά για 1 βαλέ, ή ένα κοτόπουλο για μια κατσαρόλα;
Μπορεί να αναδειχθεί η αργή διαδικασία συναλλαγών και οι καλές σχέσεις, καθώς και οι αναγκαίες “θυσίες” από κάποιους.

Γύρος 2ος: Δυσεύρετο νόμισμα, συγκεντροποίηση και χρέος (1 κάρτα = 1 πράσινο χαρτάκι)
Χρησιμοποιούνται [αριθμός παικτών] / 2 πράσινα χαρτάκια (χαρτονομίσματα).
Μοιράζονται τυχαία στους παίκτες (0, 1 ή 2), ενώ ταυτόχρονα ακούν τη γνωστή δικαιολογία “τι να κάνουμε… έτσι είναι η ζωή…”.
Οι παίκτες πρέπει να αγοράσουν ή να πουλήσουν κάρτες ώστε να τις ανταλλάξουν και να φτιάξουν τα καρέ τους. Με ένα πράσινο χαρτάκι μπορούν να αποκτήσουν μόνο μια κάρτα.
Μπορούν να δανειστούν πράσινα χαρτάκια: δανείζονται 2, 4 η 6 από τον ταμία, ο οποίος θα τους ζητήσει να επιστρέψουν (κεφάλαιο + τόκος) 3, 6 ή 9 αντίστοιχα στο τέλος τού γύρου. Ο ταμίας καταγράφει το όνομά τους και το ποσό τού δανείου ώστε να ελέγχεται η εξόφληση.
Ανάλογα με τη διάρκεια του παιχνιδιού, ο ταμίας-τραπεζίτης μπορεί επίσης να πουλά κάρτες. Από τη μεριά του, ο εμψυχωτής ενθαρρύνει ενεργητικά τούς παίκτες να δανείζονται.
Στο τέλος τού γύρου, αφού μετρήσετε τα γλυκά που αποκτήθηκαν, καλέστε κάθε οφειλέτη και ζητήστε του να αποπληρώσει το χρέος. Αν δεν έχει τα αντίστοιχα χαρτάκια, πάρτε του όσα χαρτάκια του έχουν απομείνει και επιπλέον, με “άδικο” τρόπο, όλα ή κάποια από τα γλυκά του ή, στην περίπτωση που έχει χρεοκοπήσει, βάλτε τον φυλακή.
Δώστε βραβεία και επαίνους σε αυτούς που αποπληρώνουν, αντίθετα επιτιμήστε και φυλακίστε αυτούς που δεν μπορούν.
Μετρήστε τα χαρτάκια και τα γλυκά που κατασχέθηκαν και δείξτε πώς η τράπεζα έβγαλε τα περισσότερα χρήματα χωρίς να κάνει καθόλου ανταλλαγές (χωρίς δηλαδή καμία παραγωγή έργου).
Κοινή συζήτηση για όλους τους γύρους + ειδική συζήτηση:
Πώς νιώθεις που μπήκες φυλακή; Που βλέπεις άτομα στη φυλακή;
Ακολούθησες κάποια στρατηγική; Ποια;
Μπορεί να αναδειχθούν γρήγορες συναλλαγές, κακές σχέσεις, άτομα στη φυλακή, υπεξαίρεση του πλούτου από την τράπεζα.

Γύρος 3ος: Αμοιβαία πίστωση (1 κάρτα = πωλητής +1 / αγοραστής -1)
Μοίρασε 1 πορτοφόλι “αμοιβαίας πίστωσης” σε κάθε παίκτη.
Οι παίκτες καταγράφουν κάθε ανταλλαγή στο πορτοφόλι τους: +1 ο πωλητής και -1 ο αγοραστής. Οι πωλητές προσθέτουν 1, οι αγοραστές μειώνουν 1.
Τα όρια είναι -5/+5. Έτσι, αν οι παίκτες κολλήσουν, θα πρέπει είτε να πουλήσουν είτε να αγοράσουν.
Ο κεντρικός λογαριασμός έχει πορτοφόλι και μπορεί να πουλά κάρτες.
Κοινή συζήτηση για όλους τους γύρους + ειδική συζήτηση:
Τόλμησες να μπεις σε αρνητικό ισοζύγιο; Πώς αισθάνθηκες;
Μπορεί να αναδειχθούν γρήγορες συναλλαγές, καλές σχέσεις και ανάγκη για τεχνική υποστήριξη. Ο εμψυχωτής θα μπορούσε να επιμείνει πάνω στα πλεονεκτήματα που αποφέρουν τα ποσοτικά εργαλεία.

Γύρος 4ος: Τελικός απολογισμός
Ο εμψυχωτής προσκαλεί τούς συμμετέχοντες στο να εκφραστούν γύρω από τις ακόλουθες ερωτήσεις:
Ποιο νομισματικό σύστημα προτιμάτε; Γιατί;
Ποιο νομισματικό σύστημα είναι ποιο κοντά σε αυτό που χρησιμοποιούμε σήμερα;
Πώς τα συστήματα επηρεάζουν τις συμπεριφορές μας;
Πού είναι ο πλούτος εδώ; Χαρτάκια, γλυκά, άτομα;…
Ποιες θα ήταν οι πιο ευφυείς επιλογές ώστε να διαλέξουμε την κατάλληλη αρχιτεκτονική, πλαίσιο ή σκοπό;
Πώς πρέπει να εκδώσουμε το μέσο ανταλλαγής ώστε να παραχθούν τα περισσότερα γλυκά;
Πώς λειτουργεί το ενδιαφέρον;
Τι θα συνέβαινε αν τα γλυκά μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να αποπληρωθούν τα χρέη;

---

Μετάφραση* από τα γαλλικά και τα αγγλικά: Νικολέττα Καρασμάνη
Επιμέλεια*: Κώστας Κατσαρός

Το παιχνίδι, όπως και η μετάφραση-επιμέλεια, διανέμονται με την άδεια Creative Commons “Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC-SA 4.0)”.

*: Η μετάφραση στα ελληνικά και η επιμέλεια έγινε από μη μεταφραστές, μη επιμελητές και μη οικονομολόγους. Παρακαλούμε για την ανοχή σας σε τυχόν λάθη. Οποιεσδήποτε παρατηρήσεις είναι, φυσικά, ευπρόσδεκτες.